Ekonominin genelinde 200’ün üzerinde alt sektöre yarattığı talep ve istihdam gücüyle lokomotif rolü üstlenen inşaat sektörünün önde gelen kuruluşlarını temsil eden Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB), İnşaat Sektörü Analizi Raporu’nun Ekim 2023 sayısını yayımladı. “Cumhuriyetin İkinci Yüzyılına Girerken Gündem; Ekonomik Sorunlar” başlıklı analizde, küresel ve ulusal ekonomi ile inşaat sektörüne ilişkin veriler değerlendirildi.
Kamu müteahhitleri darboğazda
Raporda, deprem bölgesinde yeniden inşa amacıyla artan faaliyetlerle birlikte inşaat sektörünün, yılın ilk iki çeyrek döneminde sırasıyla yüzde 4,5 ve yüzde 6,2 oranlarında büyümesinin önemi belirtilse de; “Milli gelirden aldığı pay 2016 yılında yüzde 9’un üzerinde olan inşaat sektöründeki mevcut görünüm geçtiğimiz yılların çok gerisindedir.
Konut dışı inşaat faaliyetlerinde ülke genelinde büyüme gözlemlenmemekte olup; kamuda tasarruf tedbirleri kapsamında gelecek yıl zorunlu haller dışında Yatırım Programına yeni proje alınmayacak olması, sektör için ileriye dönük büyük bir darboğaz yaratmıştır” tespitine yer verildi.
Sektörün girdi maliyetlerindeki büyük artışlar, kamu yatırımlarındaki ödenek yetersizliği, hak ediş tahsilatlarındaki gecikmeler, krediye erişimde kısıtlar ve sektörde kalifiye işgücü bulunmaması gibi sorunlara dikkat çeken raporda, kamu projeleri üstlenmiş olan müteahhitlik firmalarının maliyetlerindeki artış nedeniyle fiyat farkı, tasfiye ve süre uzatımı konularında düzenleme ihtiyacının arttığı vurgulandı.
Finansmana erişim sorunu arttı
Raporda, “Son dönemde faiz oranlarının yükselmesi, bankaların kredi verme iştahının da düşük seyretmesiyle finansmana erişim sorunu artmıştır. BDDK’nın Temmuz 2023 verilerine göre; sektörün toplam nakdi kredi hacmi önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 40 artarak 752,1 milyar TL olmuştur” denildi. Sektörde takipteki kredi oranının yüzde 3,3 olduğu vurgulanan raporda, “Hızlı faiz artışlarıyla ilerleyen dönemde sektör için kaynak temini sorunu daha fazla artacaktır” değerlendirmelerinde bulunuldu.
Dönüşüm maliyetine çözüm geliştirilmeli
Deprem bölgesindeki yeniden inşa çalışmalarının planlı ve denetimli biçimde yürütülmesinin büyük önem taşıdığı vurgulanan raporda, “Özellikle şehir merkezlerinde eski konut stokunun yenilenmesi sektör için fırsat sunmaktadır. Enflasyonist ortamda dönüşümün tüm maliyetinin vatandaşın sırtına yüklenmemesi için alternatif çözümler geliştirilmesi önemlidir” ifadesine yer verildi.
Rapordaki başlıca tespitler
Yurtdışında 12,9 milyar dolarlık yeni proje: Türk inşaat sektörü, bu yılın ilk dokuz ayında yurt dışında 12,9 milyar dolarlık 185 proje üstlendi. Böylece sektörün yurtdışına ilk kez açıldığı 1972’den bu yana ulaştığı uluslararası proje portföyü büyüklüğü 486 milyar dolara ulaştı.
Savaşın kaybı Körfez’le telafi edilecek: Türk inşaat sektörü, faaliyet bölgesindeki savaşla yaşadığı kaybı, Körfez’le kapatmayı hedefliyor. Bölgede Suudi Arabistan öne çıkıyor.
Türk müteahhitler Irak’ın altyapısına talip: Irak, önümüzdeki dönemde yeni fırsatlar sunabilir. Türk müteahhitlik firmaları Irak’ta, alt yapı iyileştirme ve yenileme, konut, kuzey-güney demiryolu ve otoyol, hastane yapım ve işletme ile ilgileniyor.
Maliyetlerdeki artış sürüyor: 2021’de temel girdi maliyetlerinde yüzde 150’ye varan fiyat artışlarının, RusyaUkrayna savaşıyla ve küresel çapta artan emtia kriziyle de 2022’de yüzde 170’i aştı.
İlk el konut satışları yüzde 9,5 azaldı: Ağustos’ta yılın en yüksek aylık satış adedi yakalanmış olsa da konut satışları geçen yıla göre yüzde 1,1 azaldı. İpotekli satışlar ise yüzde 26,1 düştü. Kredilere erişim sorunu ve yüksek faiz satışlar üzerinde baskı yaratıyor. İlk el konut satış sayısı da yüzde 9,5 azaldı.
